Magazine › Interview

Pablo Calderón Salazar

nov 12, 2017

Words

Annelies Thoelen
Images

Karolien Coenen

Pablo Calderón Salazar studeerde productdesign in Bogotá en social design in Eindhoven. Hij werkt momenteel aan een doctoraat aan de LUCA School of Arts C-Mine, over participatieve trajecten met de publieke ruimte met zijn project De Andere Markt.

“Toen ik afstudeerde, zag ik het nut er niet van in om dingen te gaan maken en mensen ertoe aan te zetten die te kopen en te consumeren. Ik was meer geïnteresseerd in het sociale aspect van design en zo kwam ik uit bij de socialdesignopleiding in Eindhoven. Mijn tijd daar heeft me echt de mogelijkheid gegeven mijn ideeën en praktijk verder te ontwikkelen in de richting die ik wilde inslaan.”

“Ik ging op zoek naar alternatieven voor kapitalisme. Ik was geboeid door protestbewegingen als de Indignados, Occupy en de Arabische lente. Ik vroeg me af wat ik daar als ontwerper nog aan zou kunnen toevoegen. Een kantelmoment was een documentaire op de VPRO, waarin ik de Spaanse socioloog Manuel Castells hoorde vertellen dat het probleem van kapitalisme niet is dat mensen het er noodzakelijk mee eens zijn (want dat is niet altijd zo), maar dat ze verleid worden te denken dat er geen alternatief voor bestaat. Maar er bestaan echt wel alternatieven voor kapitalisme, alleen zijn dat meestal kleinere zaken en niet een grote oplossing. Toen ik dat hoorde, dacht ik na over hoe ik verschillende acties zou kunnen opzetten om de mensen te laten zien dat er inderdaad andere manieren van leven mogelijk zijn.”

“Mensen kunnen zoveel meer dan ze op het eerste gezicht zelf denken. Je hoeft niet altijd alles nieuw te kopen, vaak kun je iets echt nog wel herstellen. Ik deed daarom een aantal interventies om het consumptiegedrag in de winkelstraat in Eindhoven aan de kaak te stellen. Ik haalde bijvoorbeeld mijn fiets volledig uit elkaar en vroeg de voorbijgangers om mij te helpen hem terug in elkaar te zetten. Ik ontdekte hoe blij mensen zijn als ze kunnen delen wat ze weten en ze denken met plezier na over het onderwerp ‘kapitalisme’. Die dialogen waren complete verrassingen voor mij, maar jammer genoeg had ik toen geen recorder bij om alles op te nemen.”

“De marktplaats werd mijn strijdtoneel. Die ervaring, samen met de uitspraak van Castells, zorgde ervoor dat ik nog meer interventies wilde doen in de publieke ruimte, om zo een aantal alternatieven voor kapitalisme uit te testen. De markt was daarvoor de beste plaats, vond ik. Als je het hebt over kapitalisme, is er geen betere plek dan de markt, daar waar de dagdagelijkse transacties plaatsvinden. Ik besloot om een soort marktkraampje te maken. Het is er eentje op wielen geworden, om niet gebonden te zijn aan een en dezelfde plek.”

“Mijn eerste idee was om gesprekken en dialogen te gebruiken als een alternatief betaalmiddel. Het was niet de bedoeling om geld om te zetten in een gesprek, maar eerder om mensen te laten betalen met gesprekken. Ik stond een keer met een hamburgerkraam voor McDonalds, ik heb ook ooit haar geknipt in ruil voor een babbeltje over geld en kapitalisme. Ik probeerde een dialoog op te starten over wat een kapitalistische democratie allemaal in zijn macht had. Mensen waren altijd heel enthousiast en nieuwsgierig. Ze vertelden de meest fantastische dingen. Wat ik vooral heb geleerd, is dat mensen heel blij zijn om het er eens over te kunnen hebben en dat ze er eigenlijk ook veel over weten. Ze worden er in het dagelijkse leven gewoon nooit naar gevraagd. Ik nam op wat ze zeiden, nam foto’s en maakte video’s. Dat alles zette ik om in fanzines, podcasts… Ik deed er alles aan om hun woorden weer te verspreiden en noemde het dialogic design.”

“Ik blijf werken door middel van dialoog en het bouwen van bruggen tussen verschillende mensen. Discours is mijn belangrijkste instrument, ook binnen De Andere Markt. De Andere Markt is ‘een open werk- en toonplek, waarin we samen denken en werken rond de toekomst van werk in Genk’. Ik kreeg van de stad Genk een vaste plek voor twee jaar en ik hoop dat het project daarna door hen zal worden verdergezet. Voor De Andere Markt gebruiken we de living-labmethodologie, dat betekent dat we het designonderzoek buiten de muren van de instellingen brengen en in een wijk inplanten. Gebruikers worden daarbij actief betrokken en we proberen zo open mogelijk te zijn naar het opzetten van acties.”

“We willen met De Andere Markt op een heel indirecte en positieve manier nadenken over werk. Na alles wat er gebeurd is, bijvoorbeeld met Ford Genk, lag het topic werk hier voor de hand. Dat is in deze regio echt een issue. Ik ben vooral geïnspireerd door filosofe Martha Nussbaum, die zegt dat de economie in principe eigenlijk niet draait om vraag en noden, maar om het aanbod van talent. Als je mensen aan een job wilt helpen, is het belangrijk om te weten wat ze kunnen. Dus ben ik op pad gegaan en heb ik aan mensen gevraagd: waar ben je goed in? Eigenlijk was dit een eenvoudige manier om met hen aan de praat te raken over het project.”

“We willen met ons project een netwerk van vaardigheden uitbouwen. Daarom heb ik een eenvoudige drukpers op mijn bakfiets gemonteerd. In ieder project dat ik doe, heb ik graag dat mobiele element. Mensen kunnen hun talenten dan op een poster printen. Dat is een heel eenvoudige, maar effectieve manier van communiceren. Ze kunnen die poster later voor het raam of op hun werkplek hangen en zo eventueel in contact komen met anderen. We nodigen iedereen die meedoet, ook geregeld opnieuw uit, soms voor een feest, soms gewoon voor een kopje koffie. Het project is een inventarisatie van gevonden talent. Het is niet noodzakelijk de bedoeling om mensen echt aan een job te helpen, misschien vindt niemand werk door dit project. Het is wel belangrijk om na te denken over wat werk is en de mensen zo nieuwe inzichten te geven in wat ze eigenlijk allemaal zouden kunnen doen.”

“Mijn droom voor De Andere Markt is dat het project op termijn een coöperatieve samenwerking wordt, die als een paraplu kan fungeren voor allerlei organisaties en acties. Dat maakt het eigenlijk tot meer dan een project. De Andere Markt zou een ondersteuning kunnen zijn voor andere projecten. Dat zie je nu al gebeuren door de contacten die we leggen met andere initiatieven en dat is ook echt wat we voorstellen: een manier van werken waarbij je verschillende projecten en initiatieven met elkaar kunt verbinden. We willen deze manier van werken ook over andere initiatieven in de stad verspreiden. Hier werken nu vier onderzoekers en het gaat hard. Je ziet dat dit soort projecten tegenwoordig ook wordt opgestart in andere contexten en andere steden. In een ideale wereld wordt De Andere Markt een flexibel platform voor bijvoorbeeld cultuur, food, herstellingen, et cetera. We hebben veel initiatieven, maar niet alles zal de tand des tijds overleven. Het is in ieder geval wel een heel boeiend experiment.”